Argentina: geschiedenis van Juan en Evita tot Isabel Peron

Staatsgreep, en daar duikt Juan Peron op
Vice-president Ramon S. Castillo neemt de macht over. Hij brak met de politieke koers van zijn voorganger en in januari 1942, na de Japanse aanval op Pearl Harbour, waren Argentina en Chile de enige Amerikaanse landen die weigerden hun betrekkingen met de Asmogendheden te verbreken. Een jaar later werd Castillo door een groep militairen, onder leiding van generaal Arturo Rawson, aan de deur gezet.

Nog vooraleer Rawson het presidentieel mandaat in handen kon nemen, werd hij door generaal Pedro Ramirez opzij geschoven. In januari 1944 zouden de betrekkingen met Duitsland en Japan verbroken worden. Op 24 februari van dat jaar vloog echter ook Ramirez. Een nieuwe junta nam de leiding met als centrale figuur Juan Domingo Peron.
Officieel stond Argentina aan de kant van de geallieerden, maar bleef het een veilige thuishaven voor Duitse agenten.

Los Peronistas
Nieuwe verkiezingen werden aangekondigd voor 1946, nadat het land lid was geworden van de Verenigde Naties. Er ontstond een nieuwe politieke beweging: de peronisten. Zij organiseerden zich als een arbeiderspartij, die Peron naar voor schoof als presidentskandidaat. De aanhangers kwamen uit de landbouw en de industriearbeiders en zij werden de descamisados genoemd, de mensen zonder hemd.
Peron beloofde land, hogere lonen en sociale zekerheid. Hij won op 24 februari op een overtuigende wijze de verkiezingen en liet zijn progressieve tegenkandidaat kansloos.

In oktober 1945 huwde hij de gewezen actrice Eva Duarte. Tot haar dood in 1952 zou zij de sociale en de arbeidsrelaties van de regering behartigen. Ze werd aanbeden door de massa, die ze handig manipuleerde. In oktober 1946 kondigde Peron een ambitieus vijfjarenplan af voor het economisch herstel Terzelfder tijd leverde hij Duitse agenten uit en werden 60 Duitse bedrijven genationaliseerd. De betrekkingen met de Verenigde Staten verbeterden.

Oppositie gekortwiekt
Peron schreef in maart 1949 een nieuwe Grondwet, die hem de kans gaf zichzelf op te volgen.
Pers en oppositie werden kritischer en in september van dat jaar kondigden de peronisten een wet af waardoor iedereen in de cel kon belanden die zich oneerbiedig uitliet ten overstaan van de regering. De oppositiepers werd duchtig gekortwiekt.
In maart 1951 kreeg La Prensa een verschijningsverbod en de maand daarop werd de krant onteigend. De oppositiepartijen kregen met het oog op de verkiezingen van november 1951 strenge beperkingen opgelegd. Het resultaat bleef niet uit. Peron werd met een ruime meerderheid herkozen en de peronisten behaalden 135 van de 149 parlementaire mandaten.

Breuk met de clerus en morrende officieren
In januari 1953 volgde een nieuw vijfjarenplan en sloot het land handelsovereenkomsten af met Groot-Brittannië, maar ook met Chile en de Sovjetunie. De uitvoer ging flink vooruit en de handelsbalans verbeterde. Toch leefde het land sedert 1948 met een inflatie van meer dan 200 procent.
In november 1954 kwam Peron in de clinch met de katholieke clerus, die hij ervan beschuldigde tegen de regering te agiteren. Ondanks het kerkelijk verzet werden wetten goedgekeurd, die de scheiding legali-seerden, onechte kinderen erfgerechtigd maakten en de prostitutie toelieten.
Op 16 juni 1955 kwamen een aantal officieren van de zeemacht in opstand.

Leger verjaagt Peron
Het leger bleef echter loyaal en de rebellie werd onderdrukt. Toch steeg de spanning tussen regering en leger en op 16 september 1955 namen de strijdkrachten opnieuw het initiatief.
Na een burgeroorlog van drie dagen, die 4000 slachtoffers maakte, vluchtte Peron naar een Paraguayaanse marineboot, die in de haven van Buenos Aires voor anker was gegaan.
Op 20 september nam generaal-majoor Eduardo Lonardi het bewind over. Peron kreeg asiel in Paraguay en later in Spanje, bij dictator Francisco Bahamonte Franco.
Lonardi hield het nog geen twee maanden vol. Omdat hij het peronisme niet wilde onderdrukken, werd hij gewipt door generaal Pedro Eugenio Aramburu.

Overwinning van de blanco-kiezers
Aramburu schafte Peron's Grondwet van 1949 af en herstelde die van 1853 in ere, zodat een president zichzelf niet meer kon opvolgen.
Een peronistische opstand, in juni 1956, werd onderdrukt. Duizenden vlogen achter de tralies en 38 opstandelingen kregen de kogel. Nieuwe golven van aanhoudingen zouden volgen.
In juli 1956 werden de verkiezingen een succes voor de radicale leider Ricardo Balbin, die slechts een kleine voorsprong had op de linkse politicus Arturo Frondizi. Juan Peron had zijn aanhangers tot een blancostem opgeroepen, nadat hun deelname aan de verkiezingen verboden was. In het totaal werden er een vierde blancostemmen uitgebracht of ruim 25 %. Geen enkele partij had deze score bereikt.

Frondizi, met de steun van de peronisten
Bij nieuwe verkiezingen in 1958 won Frondizi het pleit. Hij genoot de steun van communisten en … peronisten. Hij nam de leiding van het land over op …1 mei. Ondanks sociale onrust en een voorthollende inflatie bereikte het land een economische stabiliteit. Frondizi kon vooral rekenen op buitenlandse, in hoofdzaak Amerikaanse, leningen en kredieten.
Toch boette Frondizi aan populariteit in en toen in maart 1962 de peronisten opnieuw aan de verkiezingen mochten deelnemen, behaalden zij 35 % van de stemmen. Frondizi ontzegde echter aan vijf peronisten het recht om op de gewonnen provinciale gouverneurszetel plaats te nemen.
Het leger greep nog maar eens in en senaatsvoorzitter José Maria Guido werd tot zijn opvolger benoemd. Het leger hield echter de touwtjes in handen.

Camora, de peronist, en een terreurgolf van de 'vigilantes'
Zowel communisten als peronisten mochten niet meer deelnemen aan de verkiezingen van juli 1963. De gematigde radicaal Arturo Illia werd verkozen. Hij kondigde een reeks maatregelen voor het 'nationaal herstel' af en ondernam pogingen om zowel de sociale onrust als de prijzen te controleren.
Bij nieuwe verkiezingen in 1965 boekten de peronisten echter opnieuw vooruitgang. De sociale onrust bleef aanslepen en de peronisten wonnen één voor één de tussentijdse verkiezingen.
De traditie werd in ere gehouden: in juni 1966 nam een militaire junta de macht over, onder leiding van elkaar snel opvolgende staatshoofden.
De derde in rij was generaal Alejandro Augustin Lanusse in 1971. Die schreef nieuwe verkiezingen uit voor maart 1973, maar het jaar voordien steeg plots de sociale onrust, volgden er stakingen en terroristische aanslagen.
De peronisten zagen de kans opnieuw schoon en riepen ditmaal zelfs Juan Peron uit tot hun presidentskandidaat.

Lees verder:
Eerst Peron, dan Isabel en vervolgens... Videla