Egypte: cultuur

Kunst en cultuur
De Nobelprijswinnaar en de dochter van een imam

Het moderne Egypte heeft op vele vlakken een enorme achterstand ten overstaan van Vlaanderen, maar het zag al wel een Nobelprijswinnaar voor literatuur bekroond worden.

Naguib Mahfuz (11 december 1912) schreef tussen 1951 en 1957 een grote trilogie waarmee hij de leidende auteur van de Arabische wereld zou worden.
Zijn muzikale evenknie was wijlen de onvergetelijke Um Khalsum, de immam-dochter met een stem van wereldklasse.

De Schrijver …
De titels van deze trilogie luiden: Het Paleis van Verlangen, Tussen de Twee Paleizen en De Suikersteeg. Hierin vertelt hij over de belevenissen van een koopmansfamilie in Cairo tijdens de woelige jaren tussen beide wereldoorlogen. Mahfuz belicht tegelijk het nationalisme, het zoeken naar nieuwe waarden en het uiteenspatten van de oude sociale orde.
President Nasser kende hem hiervoor de Literaire Staatsprijs toe en verleende hem hoge nationale functies op cultureel vlak. Dit weerhield hem er niet van kritiek te spuien op de revolutie van Nasser. Met De Dief en de Honden en nadien met Gesprekken aan de Nijl hekelde hij de onvervulde beloften van het beleid.
Eén van zijn gekendste werken is ook Kinderen van onze Wijk. Hierin beschrijft hij het leven van joden, christenen en moslims in een arme wijk van Cairo. Omdat romans in de Arabische literatuur zeldzaam waren, vond hij zijn leermeesters in Zola, Balzac, Flaubert, Tolstoi en Dostojewski. Als grondlegger van de Arabische roman ontving hij in 1988 de Nobelprijs.
Mahfuz bleef in al zijn werken streven naar sociale gerechtigheid, de menselijke waardigheid en de ethische normen van God. In zijn werken komen geen helden voor, maar alleen mensen met bun gewone, kleinburgerlijke achtergrond.
Zelf werd hij geboren in Khan al-Khalili, de populaire wijk van Cairo, in een steeg die hij als volgt beschreef: "… afgezonderd van de drukte, waar de geheimen van de oude, vergeten wereld bewaard blijven …".

… En de Zangeres
Een andere culturele persoonlijkheid van Egypte is de zangeres Um Khalsum (1904 - 1975). Zij werd in een arme familie geboren en groeide uit tot de meest befaamde zangeres uit de Arabische wereld.
Zij leerde zingen door haar vader die als imam al zingend bijverdiende op bruiloften. Hij gaf haar al van jongsaf aan les en kleedde zijn dochter als een man omdat het op het platteland en in de moslimwereld niet werd gewaardeerd dat een jongedame in het publiek optrad.
Tot 1923 bleven die optredens beperkt tot de Nijldelta. Toen besloot de familie echter de lucratieve toer op te gaan in Cairo, en met succes.
Vijf jaar later had Um de top al bereikt. Zij zong neoklassieke Egyptische teksten en in 1952 volgde een nieuwe doorbraak toen zij met haar liederen de revolutie van Nasser steunde.
Van dat ogenblik af gaf zij ook in het publiek toespraken over de Egyptische revolutie en de Arabische wereld. In de jaren zestig keerde zij terug naar de lyrische teksten.
Eén van haar gekendste opnamen is Inta Umri. Tot haar beste liederen worden verder ook gerekend al-Atlal en Raqq al-Habib.
Toen in 1967 Egypte de Zesdaagse Oorlog tegen Israël voerde, trok zij de Arabische wereld rond en schonk zij de volledige opbrengst van haar concerten aan de regering.
Op haar begrafenis waren meer mensen aanwezig dan op die van Nasser zelf.
De stem van Um Khalsum was legendarisch, sterk en verschillende toonaarden bereikend. In het totaal zong zij driehonderd liederen op plaat.
Um Khalsum wist als artieste altijd haar Egyptische eigenheid te bewaren tijdens een loopbaan die meer dan vijftig jaar duurde.
In het Engels wordt haar naam Umm Kulthum gespeld.

EGYPTE
Main Page